Client Side Scanning: achterdeurtje voor massasurveillance

De Europese Commissie (EC) is met een voorstel gekomen om ‘client side scanning’ mogelijk te maken. Hiermee worden berichten - nog voordat ze zijn verstuurd - gecontroleerd op specifieke inhoud. Experts waarschuwen voor massasurveillance op Europees niveau.

De Tweede Kamer voerde woensdagavond een rondetafelgesprek over het voorstel met verschillende experts: Jaap-Henk Hoepman (RU), Frederik Zuiderveen Borgesius (RU), Michel van Eeten (TU Delft) en Bert Hubert (TIB). Frederik Jansen sprak namens Forum voor Democratie.

Technisch gezien triviaal

Client side scanning zou nodig zijn om de verspreiding van kinderporno en grooming tegen te gaan. Een programmaatje op je telefoon, gekoppeld aan een EU-database, kan berichten, voordat ze worden verstuurd, controleren op inhoud. Indien het beeldmateriaal, of de tekstberichten, door het algoritme worden aangemerkt als strafbaar, gaat er een lampje af bij de Europese Unie. Het bericht wordt dan geblokkeerd, en een ambtenaar kan daarna inzien of het daadwerkelijk pornografisch materiaal betrof.

Volgens Hoepman, universitair hoofddocent privacy en technologie, kan deze technologie echter op alles scannen. Hij noemt het zelfs ‘triviaal’. Of je nu op zoek bent naar kattenplaatjes of grooming. Borgesius voegt daar aan toe dat het dus ook mogelijk is om op woorden als ‘demonstratie’ en ‘spotprent’ te filteren; de weg naar totalitarisme ligt dan volledig open.

Proportionaliteit

Maar er zijn ook praktische bezwaren. Dagelijks worden er miljarden berichten verstuurd. Zelfs bij een foutmarge van 0.001% zullen er miljoenen mensen zijn die foutief worden ‘geflagged’. Denk bijvoorbeeld aan een kinderfoto op het strand die naar grootouders wordt gestuurd. Volgens Hubert blijven de onterechte meldingen niet zonder gevolgen: er komen onderzoeken, telefoons worden leeggetrokken, Veilig Thuis komt over de vloer om onderzoek te doen.

Bovendien zullen de verspreiders van daadwerkelijk strafbaar materiaal zich bewust zijn van deze nieuwe technologie en daarom maatregelen treffen om het te omzeilen. Het is daarom ook niet effectief, denkt Van Eeten. Wat er zou overblijven, is een heel sterk surveillancesysteem dat vooral op onschuldige burgers zal worden toegepast.

De inzet van Forum voor Democratie is duidelijk. Dit voorstel mag er niet doorheen komen. De technologie is ontzettend gevaarlijk. Frederik Jansen zal zich in de Tweede Kamer hiertegen blijven verzetten en de grondrechten van de Nederlanders blijven verdedigen.